Het paard
Het paard is een diersoort welke op de open vlaktes aan de randen van het heen en weer schuivende ijs tijdens de ijstijden is geëvolueerd. Het sociale gedrag van het paard is daardoor volledig op het hebben van onmetelijke ruímte gebaseerd. Ontwijken is hét sleutelgedrag. Agressie kan eenvoudig ontweken worden en zelfs het omgaan met schaars voedsel of water is een kwestie van vertrekken naar een andere vallei.
Ook roofdieren worden het liefst ontweken en zelfs een paniekvlucht gaat niet verder dan het sprintbereik van een grote roofkat. Wolven zijn een ander verhaal; de groep kiest dan om níet te vluchten. Die wolven kunnen namelijk net zo snel lopen en houden dit langer vol. Dan stelt de familie zich rond de veulens op en dan blijkt een paard wel degelijk te kunnen vechten.
Met name de haremhengsten zijn doorgewinterde beroepsstraatvechters en toch zijn ook díe bewijs voor het ontwijken als strategie; echte conflicten zijn in een grote kudde met verschillende familiegroepen hoogst zeldzaam; iedereen kan altijd gewoon een stap opzij doen; de rug tegen de muur bestaat niet.
Een paard is een familiedier, géén territoriumdier; waar de familiegroep is, is het ‘thuis’, waar ook in de onbegrensde ruimte.
Foto: A.M. Groeneveld; FPPPH
Het veel gehanteerde klassieke dominantiemodel is niet correct; elk paard kan simpelweg ontwijken als iets het niet bevalt. Als het voor het individuele paard niet de moeite waard is binnen díe familiegroep te leven, gaat het gewoon weg naar een andere. ‘Ik ga bij Japie wonen...’ :-) Een leidmerrie en haremhengst zijn daarom bovenal paarden die bewijzen de beste leíders te zijn; de beste keuzes te zijn voor het betreffende individuele paard; ‘Je krijgt wat je beloont’ in optima forma.
Een andere kant van dezelfde munt is de resulterende stress bij het níet weg kunnen. Bij het ontbreken van een ‘open deur’, is het paard zich bewust van het wegvallen van de ontwijkmogelijkheid en gaat over naar de wolvenstrategie; angstagressie, stress.
Vertaald naar paardrijden is het in mijn optiek allemaal érg eenvoudig; een open deur: geef het paard de ruimte. Lichamelijk en geestelijk. Een paard kun je vergelijken met een professionele claustrofoob; die zet je niet in een afgesloten ruimte; je houdt altijd een deur open...
Het paard zoekt ten eerste voedsel en daarbij een veilige situatie; het wil overleven en zich voortplanten. De overlevingsstrategie is het samenleven in een kudde en het handigste is het volgen van de slimste overlever; de leidmerrie en de bescherming zoeken van de sterkste; de haremhengst. Dáár kan de ruiter de sleutelplek bij innemen.
De ruiter
Afgezien van boomklimmen kan een paard alles beter dan de ruiter. De ruiter, de mens heeft maar één echt voordeel: zijn brein! De ruiter kan gebruikmakend van zijn hersencapaciteit makkelijk de superieure kracht van het paard ontwijken, omvormen, manipuleren zodat dit paard de indruk heeft met een zéér ‘sterk’ individu te maken te hebben. Aangezien de ruiter de slimste ís, zou het niet zo’n punt moeten zijn voor de ruiter om het paard aan te tonen dat hij die slimste overlever is. Omdat de ruiter alle omstandigheden beheerst heeft hij alle troeven in handen om slim hét veilige punt voor het paard te zijn; om te volgen en om achter te schuilen.
Met betrekking tot het rijden vertaalt dit zich in een ruiter die de goede beslissingen neemt en in ‘gevaarlijke’ situaties een veiligheid biedt. Die ruiter moet dus in stresssituaties geen bron van extra stress zijn; het paard níet proberen tegen te houden, het paard níet vastklemmen. Dit in de perceptie van dat paard uiteraard want de ruiter laat zijn paard natuurlijk niet in de steek; hij beschermt het paard daadwerkelijk. Niet de teugels aantrekken of de benen klemmen dus; dat is tegenhouden en aansporen. Je laat ‘alles-los’ en houdt een ‘deur-open’ naar een veilige kant. Als die veilige kant er niet is, dan heb je een inschattingsfout gemaakt en moet je die plaats zíjn. Jíj bent Japie... :-)
De centaur
De Homo Caballus is een synergie tussen ruiter en paard. De mens is het brein, het paard de rest. Het paard krijgt superhersens, de ruiter een superlijf.
Win-win!
Wanneer je kan bereiken dat het paard jou als dit superbrein ziet, het belang van jouw multifunctionele leiderschap begríjpt, zoekt het dit. Het paard wíl dan wat jij wilt. Je beschikt samen over een set onderling begrepen signalen om te communiceren en het resultaat is dat je samen lol kan hebben van je samen doet. Dat je geen beteugeling nodig hebt. Alleen een goed zadel om jouw gewicht niet tot last te laten zijn en je kan samen de hele wereld rond en aan.